براساس آمارهای منتشرشده از سوی موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی میزان اشتغال در میان جامعه فارغ‌التحصیلان در سال تحصیلی 1398-1397 به 50 درصد و نسبت غیرشاغلان هم به 50 درصد رسیده است، نرخ‌هایی که برای سال 1394-1393 به ترتیب 60 و 40درصد اعلام شده بود. واقعیت آن است که عملا بخشی از جامعه فارغ‌التحصیلان ما بنا به دلایل مختلف به بازار کار وارد نشده و ترجیح می‌دهند یا در مقطع تحصیلی بالاتر تحصیل کنند یا بعد از فراغت از تحصیل حداقل در مشاغلی مشغول به کار شوند که از نگاه سوابق بیمه‌ای، نتوان آنها را در زمره شاغلان به حساب آورد. روندی که البته در مقایسه با سال تحصیلی 1397-1396 تغییر جزئی هم داشته است، به‌طوری‌که دایره شاغلان در میان فارغ‌التحصیلان هفت درصد کمتر و درمقابل جمعیت بیکاران هم هفت درصد بیشتر بود. البته وضعیت کلی پنج سال تحصیلی گذشته نشان می‌دهد که درمجموع، نسبت اشتغال فارغ‌التحصیلان برای حضور در بازار کار تفاوت چندانی پیدا نکرده است. 

بررسی جنسیتی فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در حوزه اشتغال نشان می‌دهد نرخ اشتغال در میان آنها برای سال تحصیلی 98-97 به 58.89 درصد و در مقابل زنان به 37.48 درصد رسیده است؛ درحالی‌که زنان در چهار سال قبل سهم بیشتری برای ورود به بازار کار داشتند، به‌طوری که نرخ اشتغال در آنها به 59.23 درصد می‌رسید. این روند اما از سال تحصیلی 1395-1394 به شکل عجیبی روند نزولی به خود گرفته که تا امروز هم ادامه داشته است و درمجموع کمتر از 40 درصد آنها پس از فارغ‌التحصیلی وارد بازار کار شدند. البته نمی‌توان این مساله هم نادیده گرفت که به‌صورت کلی اشتغال برای مردان از اولویت بیشتری برخوردار است. 

وضعیت زیرنظام‌های دانشگاهی هم نشان می‌دهد جز دانشگاه فرهنگیان که حساب آن را باید از دیگر زیرنظام‌های آموزشی متفاوت کرد؛ چراکه نه‌تنها دانشجوی ورودی به آن از همان ابتدا حقوق دریافت می‌کند، بلکه بعد از فارغ‌التحصیلی نیز به دلیل تعهد به خدمتی که دارد، نمی‌تواند وارد عرصه شغل و فعالیت‌های اقتصادی نشود؛ همچنین دانشگاه‌های وابسته به وزارت بهداشت نیز که طبیعتا به دلیل ماهیت و وضعیت بازار کار آنها، روند افزایشی نسبت اشتغال در آنها را شاهد هستیم، دیگر زیرنظام‌ها روند کاهشی را در طول پنج سال تحصیلی گذشته تجربه کرده‌اند. موضوعی که حدس زدن آن با توجه به آمارهایی که تا اینجا اشاره کردیم، دور از انتظار هم نبود. براساس گزارش موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی، کمترین نسبت اشتغال در سال تحصیلی 98-97 به دانشگاه فنی و حرفه‌ای با سهم 33.73 درصد می‌رسد؛ بعد از آن نیز پیام‌نوری‌ها با نسبت 40.45 درصد، وزارت علومی‌ها 40.81 درصد، دستگاه‌های اجرایی 45.16 درصد، موسسات غیرانتفاعی 46.39 درصد و دانشگاه آزادی‌ها با سهم 51.77 درصد قرار دارند. درمقابل نیز بیشترین نسبت اشتغال به دانشگاه فرهنگیان با سهم 97.91 درصدی و بعد از آن بهداشت با سهم 76.31 درصدی می‌رسد. البته قیاس این سال تحصیلی با سال 97-96 حاکی از این مساله است که نگاه فارغ‌التحصیلان همه زیرنظام‌ها تغییر کرده و به دنبال آن هستند تا سهم بیشتری را از بازار اشتغال به خود اختصاص دهند؛ تغییر نگاهی که بیشتر هم متوجه پیام‌نوری‌ها، وزارت علوم و فنی‌وحرفه‌ای بوده است. البته از الان زود است بخواهیم بگوییم این تغییر نگاه در سال‌های آینده هم تداوم خواهد داشت یا خیر، اما آنچه امروز شاهدش آن هستیم، اینکه درمجموع ظرف سال‌های تحصیلی 1397-1396 تا 1398-1397، عملا نگاه فارغ‌التحصیلان به عرصه بازار کار تغییر کرده و عمده آنها ترجیح دادند بعد از فارغ‌التحصیلی به دنبال بازار کار و داشتن فعالیت اقتصادی بروند. 

متن کامل گزارش زهرا رمضانی، خبرنگار گروه دانشگاه را در روزنامه فرهیختگان بخوانید